«Η επανορθωτική χειρουργική προσπαθεί να αποκαταστήσει το άτομο στο φυσιολογικό. Η αισθητική χειρουργική προσπαθεί να ξεπεράσει το φυσιολογικό»

Sir Harold Gillies

ΡΙΝΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

Η μύτη (ρις στα αρχαία ελληνικά) είναι το πιο προβεβλημένο στοιχείο του προσώπου. Πολλές φορές η μύτη είναι μεγαλύτερη του φυσιολογικού ή μπορεί να έχει κάποια δυσμορφία ή ασυμμετρία, είτε συγγενώς είτε ως συνέπεια τραυματισμού, ή μπορεί να παρουσιάζει λειτουργικά προβλήματα με αποτέλεσμα δυσκολία κατά την αναπνοή.

Ανατομία και φυσιολογία

Η μύτη αποτελείται από ένα οστεοχόνδρινο σκελετό που καλύπτεται εξωτερικά από δέρμα, υποδόριο και μυς και εσωτερικά από βλεννογόνο. Ο σκελετός αυτός αποτελείται στο ανώτερο τμήμα του από τις ρινικές αποφύσεις της άνω γνάθου και τα ρινικά οστά, και στο κατώτερο από τους άνω και τους κάτω πλάγιους χόνδρους. Η ρινική κοιλότητα χωρίζεται στη μέση με το διάφραγμα που στο ανώτερο τμήμα του είναι οστέινο και στο κατώτερο χόνδρινο.

Η ρινοπλαστική είναι μία από τις συχνότερα πραγματοποιούμενες επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής, ιδίως στους άνδρες. Καθοριστική σημασία για την επιτυχή έκβασή της έχει η σωστή ανάλυση του (αισθητικού ή λειτουργικού) προβλήματος, ώστε ο χειρουργός να εντοπίσει σε ποιο ή ποια σημεία χρειάζεται να επέμβει. Η επέμβαση μπορεί να γίνει σε κάθε ηλικία, αλλά συνιστάται συνήθως να γίνεται μετά την ηλικία των 15-16 ετών, οπότε και ολοκληρώνεται η ανάπτυξη της μύτης. Η ρινοπλαστική γίνεται συνήθως με γενική αναισθησία και μπορεί να πραγματοποιηθεί με την κλειστή (ή κλασσική) ή την ανοικτή μέθοδο.

Ανάλογα με το πρόβλημα ακολουθούνται ένα η περισσότερα από τα παρακάτω βήματα:

1. Αφαίρεση τμήματος των κάτω πλαγίων χόνδρων ώστε να λεπτύνει το ακρορρίνιο
2. Αφαίρεση τμήματος του διαφράγματος ή επαναφορά του στη μέση γραμμή για την αποκατάσταση της φυσιολογικής αναπνοής
3. Αφαίρεση μέρους του κατώτερου τμήματος του διαφράγματος για να μειωθεί το μήκος της ρινός
4. Αφαίρεση τμήματος της ράχης της ρινός για τη διόρθωση του ύβου ή τοποθέτηση μοσχευμάτων για την αύξηση της ράχης της ρινός εφόσον υπολείπεται
5. Οστεοτομίες των ρινικών οστών για τη μείωση του πλάτους της ρινός.

ΒΛΕΦΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

Τα μάτια παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία και λέγεται ότι καθρεπτίζουν τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου. Η εμφάνιση των ματιών επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την περίσσεια δέρματος, τις ρυτίδες και τις «σακούλες» των βλεφάρων, που δίνουν σε ολόκληρο το πρόσωπο εικόνα κουρασμένη και λυπημένη.

Τα βασικότερα ανατομικά στοιχεία που συμβάλλουν στην εικόνα αυτή είναι:

- Η πτώση των φρυδιών λόγω χαλάρωσης του μετωπιαίου μυός
- Η χαλάρωση του δέρματος που είναι ιδιαίτερα εμφανής στα άνω βλέφαρα με το σχηματισμό πτυχών
- Η προπέτεια του περιοφθαλμικού λίπους, ιδιαίτερα στα κάτω βλέφαρα, που σχηματίζει τις «σακούλες» και δίνει την εντύπωση ότι τα βλέφαρα είναι μονίμως πρησμένα (το πρόβλημα φαίνεται περισσότερο έντονο το πρωί λόγω συγκέντρωσης υγρών στα βλέφαρα όπου οι ιστοί είναι πιο χαλαροί).
- Ο σχηματισμός ρυτίδων στην περιοχή του έξω κανθού (αναφέρονται και ως «Πόδι της χήνας»)
                   
Σε μερικούς ασθενείς υπάρχει γενετική προδιάθεση με αποτέλεσμα να εμφανίζεται χαλάρωση και προπέτεια του λίπους από πολύ μικρή ηλικία. Η βλεφαροπλαστική αποτελεί μία από τις συχνότερα πραγματοποιούμενες επεμβάσεις της πλαστικής χειρουργικής με εξαιρετικά αποτελέσματα.

Όπως και σε κάθε άλλη επέμβαση πλαστικής χειρουργικής πρωταρχικό ρόλο για την επιτυχή έκβαση της επέμβασης παίζει η σωστή αναγνώριση του προβλήματος. Η βλεφαροπλαστική μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως γίνεται μετά τα 35-40 έτη. Η επέμβαση γίνεται με τοπική ή γενική αναισθησία και συχνά συνδυάζεται και με άλλες αισθητικές επεμβάσεις το προσώπου, όπως η ρυτιδοπλαστική μετώπου (browlift), ιδίως εάν η χαλάρωση του μετώπου επηρεάζει σημαντικά και τα βλέφαρα. Στα άνω βλέφαρα η τομή γίνεται μέσα στη φυσιολογική πτυχή που σχηματίζεται περίπου 1 εκ πάνω από τις βλεφαρίδες. Αφαιρείται η περίσσεια του δέρματος μαζί με μικρό τμήμα του σφιγκτήρα μυ, διανοίγεται το διάφραγμα που περιβάλλει το περιοφθαλμικό λίπος και αφαιρείται η περίσσεια αυτού, ιδίως από το έσω τμήμα του βλεφάρου.

Στα κάτω βλέφαρα η τομή γίνεται συνήθως ακριβώς κάτω από τις βλεφαρίδες. Από εκεί ανασηκώνεται το δέρμα μαζί με το σφιγκτήρα μυ του οφθαλμού και αποκαλύπτεται το διάφραγμα που καλύπτει το περιοφθαλμικό λίπος. Το διάφραγμα ανοίγεται, αφαιρείται το πλεονάζον λίπος ή σε μερικές περιπτώσεις γίνεται ανακατανομή του λίπους και στη συνέχεια το διάφραγμα αποκαθίσταται για να διατηρεί το λίπος στη θέση του. Η εκτομή του δέρματος είναι πολύ συντηρητική (1-2 χιλ) και μόνον εφόσον αυτό κρίνεται απαραίτητο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, και εφόσον δεν υπάρχει καθόλου περίσσεια δέρματος, η πρόσβαση μπορεί να γίνει από το εσωτερικό του κάτω βλεφάρου, δια μέσου του επιπεφυκότα (transconjuctival blepharoplasty), και πολλές φορές χρησιμοποιείται το Laser διοξειδίου του άνθρακα (CO2) για το δέρμα. Με την τεχνική όμως αυτή μερικές φορές η αφαίρεση του λίπους είναι ανεπαρκής, ενώ όπως αναφέρθηκε δεν μπορεί να γίνει αφαίρεση δέρματος.

Οι ρυτίδες στην περιοχή του έξω κανθού («πόδι της χήνας») αντιμετωπίζονται  με άλλες τεχνικές όπως η χρήση Αλλαντικής Τοξίνης τύπου Α (Botox, Dysport) ή  ρυτιδοπλαστικής προσώπου (Facelift).

ΡΥΤΙΔΟΠΛΑΣΤΙΚΗ (Facelift)

Με την πάροδο του χρόνου επέρχονται αλλοιώσεις σε όλους του ιστούς του σώματος, το αθροιστικό αποτέλεσμα των οποίων μεταβάλλει τη φυσική εικόνα του ατόμου και επιφέρει το γήρας. Τα αποτελέσματα του γήρατος είναι ιδιαίτερα εμφανή στο πρόσωπο, όπου το δέρμα λεπταίνει, χάνει την ελαστικότητα και τη σπαργή του και χαλαρώνει, και λόγω της βαρύτητας όλα τα στοιχεία του προσώπου εμφανίζουν μία πτώση.

Με τον όρο ρυτιδοπλαστική αναφερόμαστε στο σύνολο των επεμβάσεων που πραγματοποιούνται για την αντιμετώπιση των ρυτίδων του προσώπου. Κυριότερη επέμβαση της ομάδας αυτής είναι το λεγόμενο facelift (ρυτιδοπλαστική προσώπου) όπου γίνεται χειρουργική αντιμετώπιση της χαλάρωσης του δέρματος και των υποκείμενων μαλακών μορίων του προσώπου, ώστε να επιτευχθεί αποκατάσταση της νεανικής μορφής του. Αντίστοιχες είναι και οι επεμβάσεις στο μέτωπο (ρυτιδοπλαστική μετώπου - browlift) και το λαιμό (ρυτιδοπλαστική  τραχήλου - necklift).

Για να μπορέσει κανείς να κατανοήσει τι είναι η ρυτιδοπλαστική πρέπει να έχει μία βασική γνώση της ανατομίας της περιοχής. Τα στοιχεία του προσώπου διακρίνονται σε 3 στρώματα από έξω προς τα μέσα:
1. Το δέρμα
2. Το υποδόριο λίπος
3. Το επιπολής μυοαπονευρωτικό πέταλο (SMAS), το οποίο ουσιαστικά αποτελείται από όλους του  μιμικούς μυς του προσώπου και ένα λεπτό στρώμα συνδετικού ιστού, την επιπολής περιτονία, που τους συνδέει.

Το σημαντικότερο στρώμα όλων αυτών από αισθητικής απόψεως είναι το SMAS, που, μαζί με κάποιους συνδέσμους που το συνδέουν με το υπερκείμενο δέρμα και τα υποκείμενα οστά, φέρει όλα τα στοιχεία του προσώπου και τα διατηρεί στη θέση τους. Το ζητούμενο κατά τη ρυτιδοπλαστική είναι η επαναφορά των στοιχείων του προσώπου στην θέση τους και η για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα διατήρησή τους εκεί.

Ρυτιδοπλαστική Μετώπου (Browlift)

Η ρυτιδοπλαστική του μετώπου (Browlift) έχει σαν στόχο την ανόρθωση του μετώπου και των φρυδιών και την εξαφάνιση των ρυτίδων από αυτό. Συνήθως γίνεται σε συνδυασμό με τη ρυτιδοπλαστική προσώπου (facelift) ή/και με βλεφαροπλαστική και διακρίνεται σε κλασσική και ενδοσκοπική.
Κατά το κλασσικό Browlift γίνεται μία οριζόντια τομή μέσα στα μαλλιά, η οποία φέρεται μεταξύ των δύο κροτάφων. Το δέρμα, το υποδόριο λίπος και ο μετωπιαίος μυς αποκολλώνται από το υποκείμενο μετωπιαίο οστό μέχρι την παρυφή των οφθαλμικών κόγχων και έλκονται προς τα πάνω. Η περίσσεια του δέρματος αφαιρείται και το δέρμα συρράπτεται αφήνοντας μία λεπτή ουλή που κρύβεται βαθιά μέσα στο τριχωτό.
Κατά το ενδοσκοπικό Browlift γίνονται 3 έως 5 μικρές κάθετες τομές (2-3εκ) ακριβώς μέσα από την γραμμή του τριχωτού και από εκεί εισάγεται μία ενδοσκοπική κάμερα και τα ειδικά εργαλεία (αποκολλητήρες), με τα οποία γίνεται πάλι αποκόλληση του μετώπου μέχρι το επίπεδο του οφθαλμικού κόγχου.

Ρυτιδοπλαστική προσώπου (Facelift)

Η επίδραση του γήρατος και της βαρύτητας στο πρόσωπο έχει σαν αποτέλεσμα τη χαλάρωση του δέρματος του προσώπου, τη δημιουργία ρυτίδων γύρω από τους έξω κανθούς («πόδι της χήνας»), την κάθοδο του λίπους των παρειών (που γίνεται αντιληπτή ως εντονότερα ζυγωματικά), την εμβάθυνση των ρινοπαρειακών πτυχών, τη δημιουργία των λεγόμενων «προγουλιών» στις παρειές, την πτώση των γωνιών του στόματος, τη δημιουργία  βαθιών ρυτίδων κάτω από τις γωνίες του στόματος («ρυτίδες μαριονέτας») και τη δημιουργία ρυτίδων στην προωτιαία χώρα και την παρυφή της κάτω γνάθου.

Η ρυτιδοπλαστική του προσώπου (facelift) αποσκοπεί στην αποκατάσταση όλων των ανατομικών στοιχείων του προσώπου στη φυσική τους θέση και την αφαίρεση της περίσσειας του δέρματος. Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία ή τοπική αναισθησία και μέθη.

Διακρίνονται 4 κύριες τεχνικές ρυτιδοπλαστικής
1. Η κλασσική υποδόρια ρυτιδοπλαστική
2. Η ρυτιδοπλαστική SMAS (SMAS facelift), όπου μετά την αποκόλληση του δέρματος, γίνεται και αποκόλληση του SMAS σε ορισμένη έκταση και ανάρτησή του.
3. Η σύνθετη ή «εν τω βάθει» ρυτιδοπλαστική (composite facelift) όπου δέρμα και SMAS αποκολλώνται ως ένα.
4. Η υποπεριοστική ρυτιδοπλαστική (subperiosteal facelift), όπου γίνεται αποκόλληση στο επίπεδο του περιοστέου.

Η επιλογή της καταλληλότερης τεχνικής εξαρτάται από τη φύση του προβλήματος αλλά η συχνότερα χρησιμοποιούμενη, με σταθερά καλά αποτελέσματα, είναι αυτή της ρυτιδοπλαστικής SMAS.

Ρυτιδοπλαστική τραχήλου (Necklift)

Στην περιοχή του τραχήλου. η χαλάρωση του δέρματος και του πλατύσματος (επιφανειακού μυ της πρόσθιας επιφάνειας του τραχήλου – μέρους του SMAS) έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό έντονων ρυτίδων στην περιοχή του λαιμού, την εμφάνιση διπλοσάγονου, και δημιουργία έντονων κάθετων πτυχών («μπάντες») στα όρια του πλατύσματος.
Για τη ρυτιδοπλαστική του τραχήλου συνήθως γίνεται μία τομή 3-4 εκ κάτω από το πηγούνι, από όπου γίνεται αφαίρεση του πλεονάζοντος λίπους και επαναφορά του πλατύσματος στη μέση γραμμή και συρραφή αυτού.

ΩΤΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

Το σχήμα και το μέγεθος των αυτιών είναι προκαθορισμένο γενετικά και μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ διαφορετικών ατόμων, αλλά και μεταξύ των δύο πλευρών του ίδιου ατόμου.

Το αυτί αποτελείται από ένα χόνδρινο σκελετό που σχηματίζει κοιλάνσεις και επάρματα πάνω στον οποίο είναι στερεά κολλημένο το δέρμα. Αυτή η εναλλαγή επαρμάτων και κοιλάνσεων του χόνδρου είναι που δίνει στο αυτί τη φυσιολογική μορφή του και τυχόν διαταραχές στην ανάπτυξη αυτών είναι που δημουργούν και τις δυσμορφίες του αυτιού, προκαλώντας πολλές φορές σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα που ταλανίζουν το παιδί σε όλη την παιδική του ηλικία και του δημιουργούν «κόμπλεξ» που μεταφέρονται και στην ενήλικο ζωή.

Ο χόνδρος του αυτιού παίρνει τη μορφή του κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής, αλλά συνεχίζει να μεγαλώνει και μετά τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 5-7 ετών. Αμέσως μετά τη γέννηση και λόγω της κυκλοφορίας μεγάλης ποσότητας οιστρογόνων από τη μητέρα ο χόνδρος είναι πολύ μαλακός και εύκαμπτος και εφόσον η δυσμορφία εντοπιστεί εγκαίρως μπορεί να διορθωθεί με τη χρήση ειδικού νάρθηκα από σιλικόνη για 6-8 εβδομάδες ή με τη χρήση κορδέλας.

Εάν η δυσμορφία δεν αντιμετωπιστεί συντηρητικά τους πρώτους μήνες της ζωής τότε  ο μόνος τρόπος αντιμετώπισής της είναι η ωτοπλαστική (πλαστική των αυτιών). Η ωτοπλαστική γίνεται συνήθως μετά την ηλικία των 4 ετών, όταν το αυτί έχει ολοκληρώσει το 90% της ανάπτυξής του. Η επέμβαση γίνεται συνήθως με γενική αναισθησία εφόσον πρόκειται για παιδί, ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορεί να γίνει και με τοπική αναισθησία.

Η επέμβαση συνίσταται στη διόρθωση του σχήματος του χόνδρου του αυτιού και την αποκατάσταση των φυσιολογικών επαρμάτων και κοιλάνσεων, καθώς και της γωνίας που αυτό σχηματίζει με την κεφαλή. Η τομή γίνεται πίσω από το αυτί, όπου δεν φαίνεται. Απαραίτητη μετά την επέμβαση κρίνεται η χρήση ελαστικής περίδεσης – ιδίως στα παιδιά – για την προστασία των αυτιών από τραυματισμούς.

ΓΕΝΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ (ή ΠΩΓΩΝΟΠΛΑΣΤΙΚΗ)

Η θέση και η μορφή του γενείου (πώγωνος) παίζουν σημαντικό ρόλο στην αρμονία και την αισθητική ισορροπία του προσώπου. Εάν το γενείο βρίσκεται πιο μπροστά από την αισθητική γραμμή που φέρεται κάθετα από το ριζορρίνιο έχουμε «μακρογενεία», ενώ αν βρίσκεται πίσω από αυτήν έχουμε «μικρογενεία». Αποτέλεσμα της μικρο- ή της μακρογενείας είναι ότι όλο το πρόσωπο βρίσκεται σε δυσαρμονία, ενώ  μερικές φορές μπορεί να συνδυάζεται και με προβλήματα κατά τη σύγκλιση των οδόντων.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού γίνεται με την γενειοπλαστική ή πωγωνοπλαστική. Στην περίπτωση της μικρογενείας η αντιμετώπιση γίνεται είτε με την τοποθέτηση ειδικού ενθέματος σιλικόνης ή πολυαιθυλενίου (με τοπική αναισθησία), είτε με οστεοτομία του κατώτερου τμήματος της κάτω γνάθου, και μετακίνησής του προς τα έξω (με γενική αναισθησία). Και στις δύο περιπτώσεις η προσπέλαση γίνεται συνήθως από μια μικρή τομή στο εσωτερικό του στόματος, στην κάτω ουλοχειλική πτυχή ή από εξωτερική τομή κάτω από το πηγούνι. Στην περίπτωση της μακρογενείας η αντιμετώπιση γίνεται με οστεοτομία του κατώτερου τμήματος της κάτω γνάθου και μετακίνησής του προς τα μέσα Και εδώ η προσπέλαση γίνεται ενδο- ή έξω-στοματικά.

ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΩΝ

Η θέση των ζυγωματικών επηρεάζει σημαντικά την εμφάνιση του προσώπου και η σύγχρονη αισθητική αντίληψη απαιτεί πρόσωπο ωοειδές, με γωνίες και ψηλά ζυγωματικά. Για την αύξηση των ζυγωματικών χρησιμοποιούνται ειδικά ενθέματα σιλικόνης ή πολυαιθυλενίου. Η τοποθέτηση γίνεται με τομή μέσα από το στόμα ή από το κάτω βλέφαρο. Η αναισθησία είναι τοπική ή γενική και ο ασθενής εξέρχεται αυθημερόν.